افزایش تبدیل هیوسیامین به اسکوپولامین در گیاهان اتوتتراپلوئید پایدار بذرالبنج مصری

  مقدمه : دستورزی سطح پلوئیدی گیاهان همواره با بروز تغییرات چشمگیر در خصوصیات مورفولوژیک و بیوشیمیایی همراه می‌باشد و از آن به عنوان راهبردی مؤثر جهت اصلاح الگوی کمی و کیفی تولید متابولیت‌های ثانویه در گیاهان دارویی مختلف استفاده شده است. بذرالبنج مصری نژاد قاهره از منابع مهم تولید آلکالوئیدهای تروپانی مخصوصاً هیوسیامین و مقدار اندکی اسکوپولامین بوده که در دهه‌های اخیر مطالعات مختلفی جهت بهبود تولید این ترکیبات، مخصوصاً اسکوپولامین به روی آن انجام شده است.   هدف : بررسی پایداری سطح پلوئیدی پس از القاء تتراپلوئیدی در گیاه بذرالبنج مصری (Hyoscyamus muticus) و بررسی تغییرات کمی و کیفی الگوی تولید آلکالوئیدهای تروپانی پس از دستورزی سطح پلوئیدی می‌باشد.   روش بررسی : در این مطالعه، ابتدا گیاهان اتوتتراپلوئید بذرالبنج مصری جهت تأیید پایداری سطح پلوئیدی با استفاده از روش‌های مورفولوژیک، میکروسکوپی و فلوسایتومتری مورد بررسی قرار گرفتند. استخراج آلکالوئیدهای تروپانی از برگ‌های گیاهان دیپلوئید و تتراپلوئید به عمل آمد و غلظت هیوسیامین، اسکوپولامین و تروپین توسط دستگاه GC-MS اندازه‌گیری شد.   نتایج : مقایسات مورفولوژیک، میکروسکوپی و فلوسایتومتری پنج نسل پس از القاء تتراپلوئیدی، در راستای یکدیگر نشان‌دهنده پایداری سطح پلوئیدی بودند. هر چند با تغییر سطح پلوئیدی غلظت تروپین تغییر نیافته بود ولی نتایج نشان‌دهنده افزایش تبدیل هیوسیامین به اسکوپولامین در برگ و ریشه گیاهان تتراپلوئید بود به نحوی که الگوی تولید آلکالوئیدهای تروپانی به سمت اسکوپولامین تغییر یافته بود. نتیجه‌گیری : با توجه به ارزش تجاری بیشتر اسکوپولامین نسبت به سایر آلکالوئیدهای تروپانی، تغییر سطح پلوئیدی می‌تواند روش مناسبی جهت اصلاح و بهبود کیفیت تولید در گیاه بذرالبنج مصری باشد.